کد مطلب:40257 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:14

گنجینه پرسمان » تاريخ و سيره

رسول خدا(ص) ميفرمايند: براي نطفههاي خود جاي مناسبي انتخاب كنيد، زيرا زنان نظير برادران و خواهران خود فرزند ميآورند. تكليف دختراني كه خود از صفات كمال برخوردار بوده، ولي از نظر خانوادگي و فاميلي موقعيت خوبي ندارند چيست؟

احاديث و روايات معصوم در امور مربوط به زندگاني بيشتر جنبه ارشادي و نصيحتي دارد و از جهت عِلّي و معلولي نميتوان علّت تامه و تأثير گذار حتمي باشد. اگر معصوم(ع) ميفرمايد: هنگام گرفتن زن، به اصل و نسب و ريشه توجه كنيد، به اين دليل است كه اصل و نسب و ريشه هم مقتضي تأثير براي خوبي و بدي دارد. گياهي كه در زمين آباد و خاك مناسبي پرورش پيدا كند و براي سيراب شدن از آب مناسب استفاده كند، موقعيت بهتري نسبت به گياه در زمين و آب نامساعد خواهد داشد. رابطه عِلّي و معلولي از بديهيّات جهان وجود است. گر معلولي تابع علت نباشد، جاي تعجب است. انسانها چون جزئي از جهان هستي هستند، نظام حاكم بر افعال و احوال ايشان تابع نظام علت و معلول است كه هم از فاعل عاقل تأثير ميگيرد و هم از فاعل قاصر و مجبور؛ يعني هر دو فاعل در حركت و سكون هر موجودي خصوصاً انسان تأثير مستقيم ميگذارد. البته اين تأثير گاهي به نحو مقتضي و گاهي به نحو جزء العلة و گاهي به صورت علت تامه است، كه در دو صورت اوگل گريز از آن محال نيست، ولي در جايي كه موجود مجبور و متأثر از علت تامّ باشد، هرگز گريزي از آن نخواهد بود.

سخن و نكته معصوم(ع) كه ميفرمايد: براي نطفههاي خود (جاي مناسب) انتخاب كنيد. به درستي كه اين يكي از دو ضجيع است؛(1) مقصود از ضجيع بهره بردن از صفات است. اين سخن و سخناني نظير آن به نحو مقتضي بيان شده است و اگر دختري خود از تربيت اسلامي برخوردار باشد و در امور مربوط به زندگاني مواظبت كافي داشته باشد، خداوند او را ياري خواهد كرد و در تربيت اولاد و فرزنداني كه از او به وجود خواهند آمد، معمولاً دچار مشكل نخواهد شد، اگر چه اين كار براي او سختتر از افرادي است كه در خانواده، كمتر دچار مشكل هستند و مثال درخت و گياه در زمين مناسب و شوره زار براي تسريع در تفهيم و تطبيق در مصداق بوده است.

در عين حال عوامل ديگري نقش در رسيدن به سعادت و يا شقاوت دارند چون محيط اجتماعي و تربيت، رفيق و همدم، مدرسه و محيط آموزشي فراموشي نميشود.

احاديث معصوم به طور كلّي قاعده و قانوني را معرّفي ميكنند كه اين قاعده و قانون در چهارچوب خاصي قابل اجرا است اما اين قاعده و قانون استثناءاتي هم دارد و هم چنان كه از انسانهاي بد افراد بدي به وجود ميآيند از انسانهاي خوب هم افراد بد به وجود آمدهاند كه اولين آنها قابيل قاتل هابيل فرزند آدم است و از اين قبيل ميشود به پسر نوح پيامبر اشاره كرد و در ميان معصومين نيز جعفر كذاب فرزند امام هادي(ع) نمونه هايي از افرادي هستند كه دچار انحراف شدهاند. پس وقتي از پيامبر و يا امام كه اصل و نسبي پاك و طاهر دارند فرزنداني اين گونه به وجود ميآيند، نميتوان قانون اجتنابناپذير تأثير و ناگزيري از اجراء را بر امور مربوط به بشر پياده كرد. خوش بختيها و بدبختي هايي كه در شكم مادر نصيب فرزندان ميشود دو قسم است بعضي از آنها به صورت سرنوشت قطعي و قضاء اجتنابناپذير است و تا پايان عمر با فرزندان خواهد بود مثل ديوانگي و كوري مادرزاد و در اين قبيل موارد اوضاع رحم علت تامه آنها است؛ ولي بعضي از بدبختيها يا خوشبختيهاي جسمي و رواني است كه در رحم مادر به طور زمينه مساعد و قابليت براي فرزند ايجاد ميشود و در واقع اوضاع رحم علّت معده آنها است و در اين قبيل موارد، سعادت و شقاوت رحِم مادر سرنوشت قطعي نيست، بلكه ملاك بقايا محو آن صفات پسنديده يا ناپسند عوامل تربيتي و وضع محيط مساعد يا نامساعد است.(2) پس ذكر اين نكات لازم است كه:

پدران پاك دل و با ايمان و مادران عفيف و با فضيلت از نظر وراثت فرزندان خوب و پاك دل ميآورند. اطفال آنان در رَحِم مادر سعادتمند و خوشبخت ساخته ميشوند. علل و عوامل انحراف موروثي در وجود آنان نيست، ولي نميتوان گفت اين سعادت حتماً تا پايان زندگي خواهد ماند؛ زيرا ممكن است مربي بد و محيط ناپاك مسير تكامل را عوض كند و سجاياي موروثي و صفات پاك معنوي را به دست فراموشي بسپارد و خلاصه همان فرزندي كه در رَحِم مادر با سعادت و خوشبختي ساخته شده بود، در صف اشقيا و ناپاكان در آيد و منشأ صدها بدبختي فردي و اجتماعي شود و نيز بر عكس بچهاي كه از پدر و مادر بي ايمان و ناپاك دل به وجود آمده و زمينههاي بدبختي و شقاوت در مزاج او ايجاد شده است، با تربيت صحيح و محيط پاك و سالم، به راه سعادت برود و پليدي موروثي اش فراموش شود و در صف پاكان و نيكان قرار گيرد. از اين رو رسول اكرم(ص) ميفرمود: گاهي سعيد شقي و بدبختي ميشود و گاهي به راه سعادت و خوش بختي ميرود.(3)

پي نوشتها:

1. وسائل الشيعه، ج 14، كتاب نكاح، باب 12، ص 29، حديث 2.

2. فلسفي، كودك از نظر وراثت و تربيت، ص 88.

3. همان.